"Twoja historia nie musi być złośliwa" - RAK PIERSI

Posługując się tytułem II odsłony Kampanii Diagnostyki jajnika prowadzonej przez Ogólnopolską organizację Kwiat Kobiecości, zainicjowaną przez Igę Karpińską, pozwoliłam sobie nadać taki tytuł tej notce, a notka nie będzie ani miła, ani przyjemna.

Ponieważ październik jest miesiącem walki z rakiem piersi, a ten jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet, dlatego w tym miesiącu będzie o nowotworach, które są i w dalszym ciągu jest ich zbyt wiele, a których diagnostyka jest prosta i wymaga jedynie umówienia się na wizytę i zrobienia usg, pobrania cytologii czy wykonania mammografii.

W przypadku profilaktyki raka piersi, nie trzeba się nawet ruszać z domu, nawet z łóżka nie trzeba wstawać, samobadanie piersi można wykonać na leżąco ;-)

Dla tych, którzy się spieszą, załączam infografikę, obrazującą jak wielkim problemem w dalszym ciągu jest rak piersi.

Źródło grafiki: http://testdna.pl/wp-content/uploads/2015/06/infografika.png

A po więcej, zapraszam dalej ----->

Nowotwory złośliwe są drugą przyczyną zgonów w Polsce. Rak piersi, to najczęstszy nowotwór złośliwy diagnozowany u polskich kobiet, stanowiący tym samym ok. 23% zachorowań na nowotwory. To oznacza, że rak piersi stanowi blisko 1/4 rozpoznań onkologicznych u kobiet, a według prognoz liczba ta będzie stale rosła i pomimo spadku umieralności, rak piersi w dalszym ciągu jest najczęstszą przyczyna zgonów kobiet z chorobą nowotworową.

Ponieważ największym problemem związanym z rakiem piersi jet zbyt późna diagnostyka i zbyt wysokie zaawansowanie nowotworu w momencie wykrycia, liczba zgonów spowodowanych nowotworem złośliwym gruczołu sutkowego jest duża.
Pocieszające jest to, że zgonom tym można zapobiegać stosując profilaktykę. Zasmucające natomiast, że w dalszym ciągu zbyt wiele kobiet nie stosuje profilaktyki lub nie zgłasza się na badania przesiewowe.


Ale po kolei.


CZYM JEST RAK?

• Rak to złośliwa zmiana nowotworowa, rozwijająca się z pierwotnie zdrowych komórek, które w wyniku błędu genetycznego dzielą się w sposób niekontrolowany i nieprawidłowy, czyli nie różnicujący się w typowe komórki tkanki. Komorki nowotworowe pozbawione są mechanizmu apoptozy, czyli charakterystycznego dla komórek prawidłowych, procesu samoniszczenia.

źródło

Rak piersi zatem, jest to nowotwór złośliwy gruczołu sutkowego, rozwijający się z komórek gruczołu piersiowego, którego budowę przedstawia rysunek obok.

Najczęściej występującymi rodzajami są raki przewodowe wywodzące się z nabłonka przewodów, którymi w okresie laktacji, mleko transportowane jest do brodawki oraz rzadziej zrazikowe, w których pokarm jest produkowany.

Początkowo rak rozwija się w piersi i niestety daje przerzuty do węzłów chłonnych, a następnie drogą naczyń chłonnych, do odległych narządów, co jest charakterystyczne dla nowotworów złośliwych.






JAKIE SA CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA RAKA PIERSI?


Chociaż przyczyny rozwoju nowotworów piersi w większości przypadków nie są bezpośrednio poznane to wyodrębnia się czynniki ryzyka wystąpienia tej choroby nowotworowej.
Nie na wszystkie mamy wpływ ponieważ płeć czy wiek nie zależą od nas.
Chociaż nowotwór ten potrafi dotykać mężczyzn, na raka piersi najczęściej, bo w 99% chorują jednak kobiety, a największą liczbę zachorowań obserwuje się u kobiet w wieku  50 - 69 r.ż. Dalego to ta grupa wiekowa została objęta skriningiem, czyli badaniem kobiet, będących w grupie ryzyka, jaką w tym przypadku jest wiek właśnie. Nie oznacza to jednak, że rak piersi nie występuje u młodych kobiet, badania z ostatnich 30 lat pokazują, że zachorowalność na raka piersi w grupie kobiet młodszych, tj. 20-49 lat wzrosła niemal 2-krotnie!

Kolejnymi czynnikami, na które nie mamy wpływu, są czynniki genetyczne. Zidentyfikowano bowiem 2 geny BRCA-1 i BRCA-2, których mutacje podwyższają ryzyko zachorowania na raka piersi o 50– 80%. I chociaż występowanie genetycznie uwarunkowanego nowotworu piersi, związanego z obecnością mutacji w danych genach szacuje się na zaledwie (w zależności od źródła) 3–5% (5-10%) zachorowań we wszystkich grupach wiekowych łącznie, a występowanie mutacji w genach BRCA1 czy BRCA2 nie oznacza, że u ich nosicielek na pewno wystąpi rak piersi, to ryzyko zachorowania na ten nowotwór jest ponad 10-krotnie wyższe.

Pamiętać rowniez należy o tym, że mutacje w genach wyżej wymienionych zwiększają także ryzyko wystąpienia raka jajnika.  

Dodatni wywiad rodzinny, czyli rodzinne występowanie nowotworu piersi, zwłaszcza w młodszym wieku, jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka. Jak podają źródła, u 1/10 kobiet można stwierdzić występowanie raka piersi u krewnych I i II stopnia pokrewieństwa. 
 
Czynniki reprodukcyjne takie jak wiek pierwszej ciąży zakończonej porodem w terminie nie jest obojętna w tym temacie, zwłaszcza późna pierwsza donoszona ciąża, czyli po 35. roku życia cechuje się największym wzrostem ryzyka.  Zastanawiacie się dlaczego?
Ponieważ gruczoł piersiowy dorosłej kobiety, która rodziła i takiej, która nie rodziła różnią się budową. Piersi kobiety po porodzie rozpoczynają produkcję pokarmu, zatem urodzenie pierwszego dziecka wpływa na ostateczne ukształtowanie się nabłonka gruczołu mlekowego, zmniejszając  ryzyko raka piersi.

Czynniki hormonalne to kolejna grupa czynników ryzyka wystąpienia raka piersi, na które niekoniecznie mamy bezpośredni wpływ, np. pierwsza miesiączka we wczesnym wieku i późna menopauza wydłużają narażenie tkanki gruczołowej piersi na żeńskie hormony, głównie estrogeny, a im dłuższa ekspozycja tym wyższe ryzyko zachorowania. 

Na czynnik ryzyka wyżej wymienione nie mamy dużego wpływu, a jak widzicie, trochę ich się nazbierało. Przejdźmy zatem do tych, na które wpływ mamy i których ewentualna modyfikacja może poprawić nasz stan zdrowia.

Ponieważ podwyższone stężenie estrogenów w surowicy krwi jest jednym z czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka piersi, a wysoka zawartość tłuszczów w diecie, (zwłaszcza bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe, np. czerwone mięso czy produkty mleczne) sprzyja wzrostowi stężenia tego hormonu i co za tym idzie, podwyższa ryzyko wystąpienia raka piersi o 19%. Potwierdzają to dane opublikowanych przez Międzynarodową Agencję Badań Nowotworów (IARC), z których wynika, że niewłaściwa dieta była przyczyną wystąpienia 25% przypadków zachorowań na raka piersi.

Nadmierne spożycie tłuszczów w diecie sprzyja również otyłości, a ta jest kolejnym czynnikiem powodującym wzrost ryzyka wystąpienia raka piersi. Jak podają dane, kobiety otyłe w porównaniu do kobiet szczupłych, mają 3.5 raza wyższe ryzyko wystąpienia tego nowotworu. Ponieważ tkanka tłuszczowa produkuje białka, z których cześć wykazuje cechy właściwe hormonom, w tym estrogenom, których podwyższone stężenie nie jest obojętne, o czym już wiecie, jeśli uważnie czytaliście notkę.
Ponadto kobiety z BMI (Body Mass Index) przekraczającym normę maja zwiększone ryzyko nawrotu choroby w ciągu 5 lat. 
Oprócz zwiększonego ryzyka wystawienia nowotworu piersi, nieprawidłowa dieta przekłada się na nasze ogólne zdrowie, stad jej modyfikacja przynosi pozytywne efekty we wszystkich jego aspektach. Czy warto w takim razie zadbać o zdrowa i zbilansowana dietę, wdrożyć aktywność fizyczną aby zrzucić parę zbędnych kilogramów? Zdecydowanie warto! 

Wystarczy wprowadzić w nawyk spożywanie tłustych ryb morskich czy siemienia lnianego,  bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3, które w przeciwieństwie do tłuszczów o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, wykazują działanie ochronne.

Podobnie jak nadmierne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych tak i nadużywanie alkoholu wpływa na zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi. Wykazano iż kobiety regularnie spożywające alkohol (niezależnie od jego postaci), mają ryzyko zachorowania wyższe o 7,1%.
Dlaczego tak się dzieje? Głownie dlatego, że etanol jak i estrogeny metabolizowane są w wątrobie. Jeśli spożywamy alkohol nadmiernie, ten uszkadza nam hepatocyty (komórki wątroby), w konsekwencji metabolizm estrogenów jest zaburzony, a ich stężenie we krwi wzrasta. Co maja estrogeny do raka piersi? Już przecież wiecie.


PROFILAKTYKA

Rak piersi, jest tym typem raka, który przez długi okres rozwija się bezobjawowo i bezboleśnie, a kiedy już zaczyna dawać objawy, stadium zaawansowania jest wysokie, a rokowania niskie. Dlatego tak ważna jest profilaktyka! Pozwala ona na wykrywanie choroby we wczesnym stadium rozwoju, dając szanse na wyleczenie. 


Mammografia jest to najlepsza metoda wczesnego wykrywania raka piersi, gdyż obejmuje zmiany o charakterze subklinicznym (czyli przed wystąpieniem objawów). Pozwala wykryć malutkie guzki (nawet rzędu 5mm), zanim będą wyczuwane w badaniu palpacyjnym co umożliwi szybsze wdrożenie leczenia. Np. wykrycie raka o średnicy 5 cm wiąże się z 50% szansą wyleczenia, natomiast takiego o średnicy 1 cm ponad 80%. Wczesne wykrycie oznacza zatem lepsze rokowania.

I chociaż w Polsce badaniami przesiewowymi objęta jest grupa kobiet o największym ryzyku zachorowania, czyli panie w weki od 50. do 69. roku życia, PTG (Polski Towarzystwo Ginekologiczne) zaleca wykonywanie badania mammograficznego co 2 lata u kobiet od 45. do 50.
a od 50. roku życia co rok.
Czemu nie u kobiet w młodszym wieku? Ze względu na inną budowę gruczołu sutkowego. Duża gęstość piersi u kobiet młodszych sprawia, że metoda ta nie jest zalecana do badania kobiet w wieku poniżej 40 r.ż.

To, że największa zachorowalność i wykrywalność na raka piersi dotyczy wymienionej wyżej grupy wiekowej nie oznacza, że rak piersi u kobiet młodych nie występuje. Występuje, ale znacznie rzadziej. Dlatego profilaktyka u młodych kobiet polega na badaniu palpacyjnym wykonywanym przez ginekologa oraz samobadaniu piersi. PTG zaleca wykonywanie samobadania piersi w 2-3 dniu po zakończeniu miesiączki u kobiet od 20 r. ż. oraz badanie piersi w czasie okresowych badań lekarskich co 36 miesięcy u kobiet w wieku <40 lat i co 12 miesięcy w wieku ≥ 40 lat.
Kobiety, które już nie miesiączkują powinny badać piersi zawsze w ten sam dzień miesiąca.

Do zapoznania się z techniką samobadania piersi zapraszam tutaj: www.rakpiersi.pl





Źródła:
(1) Smaga A, Mikułowska M, Komorowska A, i wsp. Rak piersi w Polsce - leczenie to inwestycja, Warszawa, 2014
(2) Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B, Krzakowski M, red., Warzocha K, red. 2013. Rak piersi. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych, 213–224. Gdańsk: Via Medica.
(3) Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula, Kowalska Marta. Porównawcza analiza poziomu wiedzy z zakresu epidemiologii raka piersi w grupie studentek i kobiet pracujących. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(7):353-364)
(4) Ewa Malczyk, Żaneta Majkrzak. Żywieniowe czynniki ryzyka rozwoju raka piersi, ; Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1): 67-76
(5) Sowa Magdalena, Smuczyński Wojciech, Tarkowski Michał, Wójcik Kamil, Kochański Bartosz. Analiza wybranych czynników ryzyka raka piersi – przegląd piśmiennictwa. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(4):245-250 )
(6) Grodecka- Gazdecka S. Association between obesity and breast cancer. Forum Zaburzeń Metabolicznych 20111; 4 (2): 231- 238. 
(7) Bojakowska Urszula, Kalinowski Paweł, Kowalska Marta Estera. Epidemiologia i profilaktyka raka piersi. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(8):701-710
(8) Zatoński W, Didkowska J, Wojciechowska U. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce w 2012 roku. Krajowy Rejestr Nowo-tworów, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie. Warszawa 2014
(9) http://onkologia.org.pl/rak-piersi-kobieta